2000’li yılların başında üç haneli enflasyon rakamlarını önce çift, sonra tek haneye indirmemize rağmen yıllardır hedeflediğimiz yüzde 5 hedefine gelemedik. Tam tersine son yıllarda sürekli yukarı gitme eğiliminde olan, son iki yılda yüzde 25’leri bile görmüş bir enflasyon ile karşı karşıya kaldık.
TÜİK’in açıkladığı Ekim ayı enflasyon rakamlarına göre TÜFE aylık yüzde 2,13, yıllık yüzde 11,89 artmış oldu. Normal koşullarda Ekim ayı yılın en yüksek enflasyonunun gerçekleştiği aydır. Gıda ve giyim bu artışın arkasındaki en önemli sektörlerdir. Ekim ayında tarla ürünlerinden seraya geçişin başlaması ve bu geçiş sırasında özellikle yaş meyve ve sebze arzındaki düşüş, fiyatları önemli oranda arttırır. Giyim ve tekstil başta olmak üzere birçok üründe yeni sezon fiyatlarının devreye girmesi Ekim ayı enflasyonunun yüksekliğinin diğer önemli nedenidir.
Yüksek enflasyon yarattığı belirsizlik firmalar için maliyet hesaplamayı ve fiyat belirlemeyi zorlaştırır. Firmaların faaliyetini arttırma ve yatırım kararlarını olumsuz etkiler. Yüksek enflasyon istesek de istemesek de piyasa faizlerini yukarı çekerek faaliyete girişmeyi, üretim ve yatırıma yönelmeyi olumsuz etkiler. Firmaları faaliyet dışı, faiz gibi gelirlere yöneltir.
Bu çerçeveden bakarsak, üreten, yatırım yapan, faaliyete yönelen bir ekonomi olmak için enflasyonu ve buna bağlı olarak faizleri düşürebilmemiz gerekiyor. Enflasyonu düşürmekten vurgulamak istediğimiz sadece tek haneli enflasyon değildir. Önce yüzde 5, sonra yüzde 2’yi hedefleyerek enflasyonun birinci ligine gelmektir. Yüzde 2 enflasyona gelmeyi kalıcı başarabilirsek, mevduat faizleri yıllık yüzde 2-2,5, kredi faizleri 3 -4 arasına gerileyecektir. Böyle bir ekonomide yüzde 5-10 çok iyi bir kârlılık anlamına gelir ve firmaları faaliyet dışından faaliyete yöneltir.
Düşük enflasyonun ekonomiye katkısını futboldan bir örnekle açıklayabiliriz. Bir futbol takımının başarısı için saha, zemin kalitesi çok önemlidir. Kesinlikle gereklidir ama yeterli değildir. Bunun üzerine takımın iyi bir sisteme, altyapıya sahip olması gerekir. Tüm bunların üzerine başarı için sabır da gerekir. Bunu ekonomiye uyarlarsak, iyi bir ekonominin sahası, zemini yüzde 2 civarı enflasyondur. Kesinlikle gerekli ama yeterli değildir. Bunun üzerine ülkenin altyapısıyla, kurumlarıyla, hukuk, eğitim, inovasyon yapısıyla uluslararası düzeyde bir sisteme sahip olması başarının yolunu açar. Bunun sürdürülebilirliği de sabırla gelir.
Arzu ettiğimiz üreten, yatım yapan bir ekonomiye bu şekilde sahip olabiliriz. Tüm bunlar için ekonomimizin bulunması gereken zemin kalıcı düşük enflasyondur. Enflasyonu kalıcı olarak düşürebilmemiz için bu konuya öncelik vermemiz ve enflasyonu ortaya çıkaran nedenlerle kararlı bir mücadele gerekiyor.
Döviz kurlarındaki artışı durdurmak ve istikrar sağlamak en önemli hedeflerden birisi olmalıdır. Kurdaki istikrar dövize talep yaratan unsurları azaltarak ve mümkünse döviz arzını arttırarak başarılabilir. Bu durum ödemeler dengesinde daha az cari açık vermek ve mümkünse fazla vermekle ve kalıcı uzun vadeli sermaye girişini sağlamakla mümkün olabilir. Gelecek yazılarda tartışmaya çalışacağımız bu konu uzun vadeli ve planlı bir süreç gerektirir. Kısa vadede ise Türk Lirasını cazip kılmak, yerleşiklerin döviz tevdiat hesaplarını azaltmasına ve kısa vadede sermaye girişlerine imkân tanıyarak kurdaki istikrara katkıda bulunabilir. Bu amaca ulaşmak, merkez bankasının para politikasını proaktif bir şekilde kullanması ve doğrudan piyasa faizlerinin üzerine çıkması ile mümkün olabilir. Geçmiş örneklerin de gösterdiği gibi bu durumda faizler ve enflasyon düşüşe geçerek büyümenin yolunu tekrar açacaktır. Burada kritik nokta, merkez bankası kısa vadede TL’nin cazibesini artırırken orta ve uzun vadede döviz arz talep dengesini arz lehine çevirecek ödemeler dengesi cari işlemler hesabında yapısal değişimi planlı ve kararlı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışmaktır.
Erhan Aslanoğlu
https://www.dunya.com/kose-yazisi/surdurulebilir-buyume-kalici-dusuk-enflasyon-ile-basarilabilir/487618
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder